Salé (Sale)
 |
 |
Fenike kolonisi olarak antik zamanda kurulan, Alaout Fas'a dahil edilmeden önce bağımsız bir cumhuriyet olan kent; korsanlar için bir güvenli bir sığınaktı. Salé kolonisi (veya Chellah) Fenikelilerin ardından Kartaca egemenliğine girmiş, ancak en müreffeh dönemini Roma İmparatorluğu altında iken yaşamıştır.
Salé; karayolu ile limanı sayesinde, ticaret merkezi olmuş; Marakeş, Fes bağlantısı üzerindeki stratejik konumu, ayrıca Fas'ın Avrupa güzergahına liman bağlantısı ile; Muvahhidler (onikinci yüzyıl) ve Meriniler (ondördüncü yüzyıl) döneminde büyük bir gelişme göstermiştir.
On sekizinci yüzyıla dek ticari faaliyetleri ile Salé ülkede (ve hatta en ücra bölgelerde) nüfuzunu genişletmiştir. Onyedinci yüzyılda, İspanya'dan Müslüman göçmenlerin gelmesiyle şehirde yeni bir hayat başlamış ve komşu şehir Rabat ile bir rekabet oluşturmuştur. Hıristiyanlara karşı intikam ruhunu ateşleyen Endülüs Mağribileri, Cornwall'a kadar varan seferler gerçekleştirmiş Bouregreg Cumhuriyeti adında güçlü bir siyasi varlık teşkil etmişlerdir. Salé'nin cesur ve kurnaz mağribileri İngilizlerin dimağlarında Sallee korsanları görüntüsü yerleştirmiştir.
On dokuzuncu yüzyılda şehir sahip olduğu ticari rolünü kaybetmeye başlamıştır. Ondokuzuncu yüzyılda ve Fransız, İspanyolca sömürge döneminde kültürün, isyanın ve dini hayatın Mekke'si olduğu bir dönemi geçirmiştir. Kentin medinesi (şehir merkezi) birçok anıt, riadlar, zaviyelerden, dervişler ve özel kütüphaneler gelen Hispanik-Mağribi ilham ile yaşayan bir açık hava müzesi haline gelmiştir. Salé Rabat'ın kardeş şehri haline gelirken, kendi gelenekleri ve geçmişi ile varlığı sürdürmüştür. Yirminci yüzyılın sonlarında Salé prestijini düşüşe geçiren yoğun bir göç dalgasının etkisinde kalmıştır.
Salé adının 13. yüzyılda Bouregreg nehrine verilen ("Tuzlu nehir") isminden almıştır. Bouregreg ise Berberi kökenli "regrag" "çakıl" isminden geldiği düşünülmektedir. Tarihçiler bu yaklaşımı doğru kabul etmezler. Tarihçi, uzmanlık dalı Salé tarihi olan Leyla Maziane Fenike dilindeki "sala" ("kaya") sözünden şehrin isminin geldiğini söylemektedir.
Diğer teoriler Chellah kelime kökünün Eski bir Fenikeli isminden geldiğini önerirler. Bölgede yapılan arkeolojik kazılarda birçok yeni-Kartaca dönemine ait yerleşimlerine rastlanmıştır. Antoninus Pius güzergahında bulunan eski Roma şehri Sala Colonia, mevcut Chellah akropolisinin üzerine denk gelmektedir. Sala ve Challah aynı isim olabilirler. Gerçektende Kartaca okunuşu Sala veya Shala şeklinde olabilir. İslam tarihçisi Evariste Lévi-Provençal'e göre "Sala" sözcüğü "Shala"'nın latinceleştirilmişidir. Kelimeler birbirinin yerine kullanılmaya başlanması ile Roma şehri de müslümanlaşmaya başlamıştır.
Diğer dil kökeni önerileri, arap tarihçilerine göre şehrin adı Sala, Nuhun oğlu Ham'ın oğlu'ndan geldiğidir. Bazı efsanelere göre Büyük İskender tarafından şehrin kurulduğu iddiası bulunmaktadır. Fas'lı tarihçi An Nasiri (1834/5-1897), Fas'ın eski şehirlerinin kuruluşunu Avrupalılara veya onların devamı Kartacalılara dayandırmaktadır. Yahudilere göre ise I. Justinianus'dan kalan gelenekler uyarınca Salé Süleyman'ın bir şehridir.
